Osmanlı İmparatorluğu 20. yüzyıla ciddi karışıklıklar ve belirsizlikler içinde girmiştir. Bu siyasi hareketlenmelerin neticesinde 24 Temmuz 1908’de II. Meşrutiyet ilan edilmiştir. Meşrutiyet’le birlikte İttihat Terakki Cemiyeti de siyasete ağırlığını koymaya başlamıştır. 
Sertleşen siyasi çekişmeler işi suikastlere kadar vardırmıştır. 

***

Mahmut Şevket Paşa, İttihat Terakki’nin desteğiyle 23 Ocak 1913’te sadrazam oldu. Bu görevi sadece 5 ay sürdü. Paşa, 11 Haziran 1913 tarihinde uğradığı suikastle hayatını kaybetti. 
O tarihten sonra İttihat Terakki zaman zaman sert yöntemler de uygulayarak iktidara tamamen egemen oldu. Bu dönem 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Antlaşması imzalanıncaya kadar yaklaşık 5 sene, 5 ay devam etmiştir.

İttihat Terakki’nin hükümet biçimi ‘triumvira‘ (üçler yönetimi) olarak anılmaktadır. Enver Paşa, Talât Paşa, Cemal Paşa.  
Enver ve Cemal Paşalar asker, Talât Paşa ise sivildir. Bu üçlü içinde en güçlüsü ise orduyu elinde tutan ve “Başkumandan Vekili” sıfatını taşıyan Enver Paşa’dır.

Bu kısa özetten sonra tarihi biraz geriye sararak Enver Paşa konusunda sohbet edebiliriz.

***

Enver Paşa 1881 İstanbul doğumludur. Tam adı İsmail Enver’dir. Ailesi Manastırlıdır. Harbiye’yi 1899, Harp Akademisi’ni ise 1903 senesinde bitirmiş ve erkânıharp zabiti (kurmay subay) olmuştur. 
Genç subay Enver Bey, yetenekli bir erkânıharptir. Bunun yanı sıra hırslı ve gözü pektir. Resneli Niyazi ile birlikte ayaklanıp dağa çıkarak 23 Temmuz 1908 tarihinde II. Meşrutiyet’in ilanında öncü rol oynamıştır.  
Bu eylemi kendisine “Hürriyet kahramanı“ denilmesine yol açmıştır ve hem ordu hem de siviller arasında şöhret yapmıştır.

***

II. Meşrutiyet’in ilanı Osmanlı’ya tam manasıyla huzur getirmemiş, siyasi çalkantılar durulmamıştır. Nihayet II. Abdülhamid’in “hâl’i” ile (padişahların tahttan indirilmesi) sonuçlanan 31 Mart vakası (gerici ayaklanma) patlak vermiştir. Tarih, Rumî 31 Mart 1325 yani 13 Nisan 1909’dur.

İstanbul’da bulunan avcı taburlarının askerleri Meşrutiyet aleyhine ayaklanmıştır. Bunun üzerine Selânik’te bulunan ordu İstanbul’a sevk edilmiştir.  
Bu ordunun Kumandanı Hüseyin Hüsnü Paşa, Erkânıharp Reisi (Kurmay Başkanı) Erkânıharp Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) Mustafa Kemal Bey’di.

***

İstanbul’a doğru yola çıkan iki fırkalı (tümen) bu orduya ne isim verileceği konusunda birçok öneriler yapılmıştır. Neticede Mustafa Kemal’in “Hareket Ordusu” isim önerisi benimsenmiştir.

Bir müddet sonra İstanbul’a gelen Mahmut Şevket Paşa ordunun kumandasını eline almıştır. Ordunun Erkânıharp Reisliğini ise Berlin’deki ataşemiliterlik görevini bırakarak gelen Erkânıharp Binbaşısı Enver Bey üstlenmiştir.

Bu durum tüm askerlik hayatları boyunca birbiriyle pek anlaşamayan ve yarı açık-yarı gizli bir rekabet içinde bulunan Mustafa Kemal ve Enver Bey’leri de karşı karşıya getirmiştir.  
Askerlik hayatlarının ileriki dönemlerinde bu çekişme devam edecektir. Yazının içinde bu konuda örnekler vereceğim.

Not: Bu yazı dizisi 3 yazıdan oluşmaktadır.