Her iki İnönü Zaferi de Millî Mücadele’ye büyük katkılar sağlamıştır. Bu zaferlerden sonra Türk tarafı ordunun eksiklerini gidermeye büyük bir çabayla devam ediyordu. Çünkü muharebelerin bitmediği çok iyi biliniyordu. 
Henüz son hesaplaşma yapılmamıştı.

***

1921 senesinin Temmuz ayı Türk tarafı için büyük kayıplar ve moral bozukluğuyla geçti. Yunanlar 8 Temmuz’da ileri harekâta geçtiler ve 14-18 Temmuz tarihleri arasında ve daha sonra da 21-25 Temmuz tarihleri arasında Eskişehir-Kütahya Savaşları yaşandı.

Türk ordusu ilk muharebeyi kaybetti ve geri çekilerek kendisini toparladıktan sonra 21 Temmuz tarihinde Yunanlara karşı bir taarruzda bulundu. Başta gafil avlanan ve şaşkına düşen Yunanlar zamanla toparlandılar ve Türk ordusu karşısında üstünlüğü ele geçirdiler. Böylece Türk ordusu 25 Temmuz’da geri çekilmeye mecbur kaldı. 

Bu geri çekilme neticesinde Eskişehir, Kütahya ve Afyon düşman eline geçti. Yunan ordusu her zaman yaptığı gibi geçtiği kasabaları ve köyleri yağmaladı ve yaktı.

Yaşanan bunalım üzerine Mustafa Kemal Paşa Ankara’dan Garp Cephesi Karargâhı’na gelerek durumu inceledi ve ordunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesi emrini verdi.

Bu emri o anda Mustafa Kemal Paşa’dan başkasının vermesi mümkün değildi. Verdiği emir “askerlik sanatının” gereğiydi. Fakat Meclis’te bu konuda çok ciddi sorunlar yaşanacağı ve halkın da umutsuzluğa kapılacağı aşikârdı. Buna rağmen Mustafa Kemal Paşa doğru olanı yaparak bu emri verdi.  
Ve tüm tepkileri de gerçek bir lider olarak tek başına göğüsledi.

***

Bu yenilgiler ve terk edilen üç önemli şehir Meclis’te çok ciddi tartışmalara ve neredeyse bir kaosa yol açtı. Fakat Mustafa Kemal Paşa tüm sorumluluğu üzerine alarak Meclis’i bu konuda yatıştırdı.

Yunanlar Eskişehir-Kütahya muharebelerini kazanmalarının sonucunda kendilerine güvenleri arttı. Artık kesin sonuç alarak Türk’leri mutlak bir yenilgiye uğratmak düşüncesi ile hareket etmeye başladılar. Bu sebeple de Ağustos ayının başından itibaren tekrar ileri harekete geçtiler.

***

23 Ağustos’ta Sakarya Meydan Muharebesi başladı. Bu muharebe 13 Eylül tarihine kadar aralıksız tam 22 gün 22 gece devam etti. 
Eylül’ün ilk günlerinde Yunanlar bir ara üstün duruma geçtiler ve ordunun maneviyatı bir miktar sarsıldı. Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Paşa ile yaptığı telefon görüşmesinde durumun ne olduğunu sordu. 

Çok değerli ve tecrübeli bir komutan olan Fevzi Paşa cevaben Yunanların üstün görülmekle birlikte bunun aldatıcı olduğunu, Türk ordusunun kesinlikle üstün ve galip durumda olduğunu söyledi. Fevzi Paşa’nın bu değerlendirmesi hem Mustafa Kemal Paşa’da hem de orduda fevkalade olumlu bir etki yarattı.

Bu buhranlı gelişmeler yaşanırken Mustafa Kemal Paşa tarihi emrini verdi:  
Hatt-ı müdafaa yoktur sath-ı müdafaa vardır, o satıh bütün vatandır”.

Bu yepyeni bir savaş stratejisiydi ve bu emri harfiyen uygulayan Türk birlikleri üstünlüğü tamamen ellerine geçirerek düşmana son ve kahredici taarruzu yaparak kesin ve şanlı bir zafer elde ettiler.